Wolfgang Amadeus Mozart

       Wolfgang Amadeus MOZART  
              1756-1791

Mozartentzat musika egitea,musika jotzea, benetan erraza izan zen. Hitz egiten ikasi zuen bezala ikasi zuen  musika ulertzen .
Lau urte zituela hasi zen Klabikordioan piezak jotzen. Bost urterekin  jada konposatu egiten zuen eta denbora gutxian organista bikain, biolin jole aparta eta abeslari zoragarria bihurtu zen.
Hamabi urterekin bere lehen opera konposatu zuen eta ordurako zuzendari bikaina zen. Bitxia izango zen  haur bat pertsona helduez osatutako orkestra profesional bat zuzentzen ikustea. Baina guztiek garbi zeukaten prodijio baten aurrean zeudela.
Haur maitagarria zela esan daiteke, umoretsua eta benetan ederra zelako. Gainera, oso dotore janzten zen eta bere ile kizkurra ere ederki zegokion edertasun hari.
Erraz maitemintzen zen haurra izan zen  Amadeus, behin gainera Maria Antonietaz                     ( Frantziako errege izango zena)  burua galduta, txoro-txoro eginda,  ibili zen . Gero, Frantziako iraultzan, Maria Antonietak "galduko" zuen bere burua.
Handitzen joan zen heinean bere umorea bitxia izatera iritsi zen. Oso umoretsua eta jatorra izan zitekeen baina, desatsegina izaten ere bazekien.
Mozarten aitak, Leopoldok ; biolin jole, konpositore eta musika irakasle zenak; erabaki zuen munduak Mozarten eta bere arreba Maria Anaren (Nanner) musika entzun behar zuela eta horrela, Salzburgo utzi eta Europako hirietan barrena hasi ziren kontzertuak eskaintzen. Kontzertu horietan Nanner hasten zen lehenik pieza zailak interpretatzen eta ondoren Mozartek ikuslegoa eklipsatuta, txundituta uzten zuen. Ikuslegoa sinetsi ezinik geratzen zen Mozarten abileziarekin  eta teklatuaren gainean zapi bat jartzen zioten akats bat edo egin zezan.

 Pianorako 16. sonata edo "Erraza"

Salzburgon artzapezpikuarentzat lan egiten zuen eta honek zerbitzari bat bezala tratatzeaz gain huskeri bat ordaintzen zion. Azkenean, 25 urte zituela  bertatik alde egitea lortu zuen.  Salzburgoko loturetatik askatuta  berehala lortu zuen fama. Kontzertu ugari eskainiz, operak konposatuz eta bere orkestra lanak zuzenduz,

Hogeita hamar inguruko Mozart ordea desberdina zen. Txikia zen, baina buru handi xamarra zuen  eta   gaztetan biruela pasa ondoren aurpegia  markaz beterik gelditu zitzaion. Edozein modutan  ileordea kendu eta  bere ilea zaintzen zuen. Arro baitzen bere ileaz eta zaintzarako barberu bat izaten zuen.

Hogeita sei urte zituela  Konstantza Weberrik ezkondu zen, hogeita bat urteko abeslaria.

Baina aurrez Aloysiarekin ( Konstantzaren ahizpa) maiteminduta egon zen eta honek ezetza eman zion.  Leopold aitak ez zituen Webertarrak gogoko eta ez zuten Konstantza guztiz onartu. Eta Mozart aita eta arrebarengandik atzendu egin zen.

Mozartek ekonomikoki ez zuen bide egokia egin eta Konstantzaren egoerak ez zion lagundu. Mozartek garai batean diru asko irabazi bazuen ere ez zuen aurrezten.  Ondo pasatzea zelako bere nahia: dantzarako festak antolatzen zituen, zaldi bat erosi zuen, billarrerako mahai izugarri bat  zeukan, eta modako arropa garestia janzten zuen. Konstantzaren osasunarentzat ere diru asko behar zuen, gehienetan haurdun zegoen nahiz eta  bi seme bakarrik izan.

Mozart senar-emazteak guraso  bitxi xamarrak izan zirela esan daiteke. Behin haur jaio berria zaintzailearekin utzi zuten hiru hilabetetarako, eta itzulerako haurra jada hila  zegoen.

Mozart bizi zen etxean ere giroa eta jendea ez zen falta.  Bere ikasleak ere bertan bizi ziren, kopistak ere egoten ziren eta gainera  lagunak   ere gonbidatzen zituen.

Lagunei etxean zeudenean ez zien  jaramonik egiten eta bere kasa ibiltzen zen esku oihal batekin jolasean edo alde batetik bestera zerbait buruan konposatzen. Lagunak joaten zirenean Konstantzak esango zizkion berriak  berak buruan edukitako musika idazten zuen bitartean.

Jupiter sinfonia. Lehen mugimendua

Baina Mozart bere alaitasuna eta bizi poza  galtzen hasi zen.  Ezkondu ondoren ez zuen  bere aitarekin harreman  estua eduki . Eta aita hil zenean  kezkak , zalantzak sortu zitzaizkion, bere esanak  zituen gogoan. Bestalde, Mozarten helburua Enperadorearen kortean  postu garrantzitsu bat lortzea zen eta ez zuen lortu.  Batez ere, Sallieri konpositore  italiarrak bere aurka konspiratzen zuelako. 

 1791n bi opera eskatzen dizkiote “ Txirula magikoa” eta “ La Clemenza de Tito” baina ordurako  depresioan erortzen eta osasuna galtzen hasia zen. Gainera paranoian erori zen eta norbait  bera pozoitzen ari zela sartu zitzaion buruan.   Gauzak okertzeko, beltzez jantzitako gizon misteriotsu batek “Requiem”a (hildakoen meza) enkargatu zion. Orduan Mozartek pentsatu  zuen mezularia beste mundutik zetorrela eta Requiema beretzat zela. Meza benetan konde baten emaztearentzat zen eta berak konposatua izan balitz  bezala azaldu nahi zuen.

Mozartek ez zuen Requiema bukatu eta ikasle batek amaitu zuen. 
Giltzurrunek ez zuten ondo lan egiten, gorputza puztu eta… hil egin zen.

Azken  egunetan negar batean egon omen zen  usten  zuen egoera ikusiz: bi seme eta emaztea xentimorik gabe uzten baitzituen.

Ondoren atsekabe gehiago etorri zitzaizkion familiari: Konstantzak lur jota senarraren  gaixotasunak kutsatzea nahi zuen;  gizon bat agertu zen , non bere emaztea Mozarten ikasle izana haurdun zegoen, eta Mozarten emaztea labanaz zauritu zuen, eta ondoren bere buruaz beste egin zuen.

Sallieri akusatua sentitu zen eta eroetxe batean hilko zen.

Mozarten hileta penagarria izan zen. Hilobi komun batetan lurperatu zuten eta  ez familiakorik , ez lagunik ez zen bertaratu.

Txirula magikoa.  Gaueko erregina.

 Hainbat jakingarri:

• Leopoldek, Mozarten aitak, 1756. urtean bibolina jotzeko tratatu edo liburuxka bat idatzi zuen. Gaur egun oraindik argitaratzen da, batez ere garai hartan bibolina nola jotzen zen jakiteko erabiltzen da.
• Leopoleri dirua irabaztea eta diru kontuak ondo eramatea gustatzen zitzaion. Gainera, bazekien Amadeusi ez ziola inork lagunduko eta bekaizkeriaz jotako hainbat musiko aukerak  lapurtzen saiatuko zela. Aldiz Amadeusentzat lehen helburua  musika ederra interpretatuz ondo pasatzea zen.
• Amadeus,  sei urterekin Europar hirietatik  zehar bidaiatzen eta kontzertuak eskaintzen hasten da. Honek bere osasunean eragina izango du baina baita ere  Musika hezkuntzan. Adibidez, Bachen seme gazteena ezagutu zuen Londresen. Erroman Allegriren " MIserere" obra sakratua  behin entzun  eta transkribatzeko gai izan zen.
• Mozartek bere amarekin bidaiatu zuen  Salzburgoko artzapezpikuarekiko loturak hautsi ondoren. Bere ama Parisen hil zen.  Mozart guztiz atsekabeturik eta bakarrik sentitu zen eta berriro ere Salzburgora itzuli zen.
• Vienan haseran kontzertu ugari izan zituen baina azken urteeetan kontzertuak  gutxitu egin zitzaizkion eta bere zorrei aurre egitea ia ezinezkoa egin zitzaion.
• Zergatik izan zituen hain lagun gutxi? Behar bada harroa zelako. Berak bazekien ingurukoak baino hobea zela eta horrek  bekaizkeria sortzen zuen besteengan. 
• Mozarti lagundu ziotenak  batez ere Masoiak izan ziren. Masoien  elkartea  aristokrata eta erdi mailakoez osatutako elkarte erdi sekretu bat zen. Hauen helburua  guztientzat askatasuna eta berdintasuna lortzea zen.  Elkarte hau Austriako enpreradorearentzat arriskutsua zen, masoien ideikin ez zelako fido.

Requiema