Aunitz maite duenak...
Anai-arrebak, ez otoi pentsa neure gustura nagonik
poz gehiago izango nuen albotik beha egonik.
Zuek ez bazerate kontentu,errua ez daukat, ez, nik
txistuak jo dituzute baina maite zaituztet oraindik
NI NAIZ
Gure izakera desberdina da nola gauetik eguna,
baina bakoitzak ereman behar Jainkoak eman diguna.
Nik hori nehoiz ezin dut gorde ene aurpegi iluna,
gorputza latza badaukat ere, bihotza daukat biguna.
Asko alditan atsegingarri zuentzat izan beharrez
alaiarena egiten dakit maitasunaren indarrez;
baina barrua goibeldua maiz mundu hontako gaitz txarrez,
alai agertzen naizela ere bihotza daukat negarrez.
Zuen zorionak pozten nau ni ez naiz gizon bekaiztia
baina barnetik sentitzen ditut ongia eta gaizkia.
Ez naiz izar bat, hori badakit, ezta ere iguzkia,
baina horrela har nazazue, hori da naizen guztia.
MUNDURAT EMAN NINDUZUN (Xalbador/ Benito Letxundi)
Ama, nola zure belaunetan
nindadukazun denboran,
utz nezazu zure bularrean
burua pausa dezadan;
ene bihotzak zer sendi duen
nahi baiterautzut eman,
zure ezpain sakratuetarik
ikasi nuen mintzairan.
Ene deia amodioaren
bidez zinuen entzun,
eta gero oinazen erdian
mundurat eman ninduzun;
biziaren grazia lehenik,
gero hoinbertze maitasun,
berant jakin dut, ama maitea,
zendako eman dautasun.
Adierazi zerautanean
odolak bere mintzoa,
berriz gogoratu zitzerautan,
o ama, zure altzoa;
bai ta zure bularretik hartu
esne on haren gozoa,
orduz geroztik zurea naukan
ene izaite osoa.
nindadukazun denboran,
utz nezazu zure bularrean
burua pausa dezadan;
ene bihotzak zer sendi duen
nahi baiterautzut eman,
zure ezpain sakratuetarik
ikasi nuen mintzairan.
Ene deia amodioaren
bidez zinuen entzun,
eta gero oinazen erdian
mundurat eman ninduzun;
biziaren grazia lehenik,
gero hoinbertze maitasun,
berant jakin dut, ama maitea,
zendako eman dautasun.
Adierazi zerautanean
odolak bere mintzoa,
berriz gogoratu zitzerautan,
o ama, zure altzoa;
bai ta zure bularretik hartu
esne on haren gozoa,
orduz geroztik zurea naukan
ene izaite osoa.
ANDREA
Andrea ez dut nik hartu geroko menturan,
neguaz pentsa gabe maitatu dut udan;
bainan oraintxe jartzen ari naiz ni dudan
gero ta maiteago zergaitik zaitudan.
Zure egina nauzu muina ta hezurra,
hola pasako zela banuen beldurra;
oraino´re zurekin ni beti gostura,
zutan kusi nuena ez baitzen gezurra.
Iguzki egina da zu zaren itzala,
luzaro elgarrekin gaitezke,oxala!
ikusten dut beti ta hobe zoazala,
armairu-xokoan dan ardoa bezala.
EMAZTEA
Ene lagunak, otoizten zauztet, maite zaituztedan ainbat,
gizonagoak ager gaitezen emaztearen alderat.
Errespetua ekarri behar giniokela deraukat,
andrea ere norbait da eta ez gizonaren gauza bat.
O, baginaki bihotza zonbat minbera duen andreak,
gizon hok izan behar ginuke garenak baino hobeak.
Ikusten zaizko gure gostuen aurka dituen moldeak,
ez ordea, guk nahigabeturik, hark egin negar gordeak.
Jaunak Adami ezarri zion Eba laguntzat aldean:
lagun, munduko ibil aldian, lagun, zeruko bidean.
Eba bietan ahulena da, indarrak duen legean,
bainan lehena, kreatzea den kargu parerik gabean.
Aurteng' urtea deitu daukate andren urte berezia,
iduri eta aurten artean etzutela merezia.
Nik eskatzen dut geldi dadila behin betikotz hautsia,
emaztekia gizonetarik berexten duenn hesia.
HERRIA ETA HIZKUNTZA (Xalbador/ Mikel Laboa)
Iragan egun batez, ostatu batean
bi lagun ari ziren ez ta ba betean;
biak ziren euskaldun zintzoak ustean,
hala ere ezin adi elgarren artean;
entzuten egona naiz omore tristean.
Ez dut osorik hartu baten parabola,
erderaz mintza baitzen, berak jakin nola:
gure herri maiteaz zuela axola,
hau, bere gain baharra, bertzen men dagola,
"Gora euskal-herria", frantsesez ziola.
Bertzea oldartu zen euskera garbian:
"Gure hizkuntza ez da galduko agian!
Hori dugu berexik guk Euskal-herrian,
Gainerakotan gaude bertzen negurrian;
frantses eginak gira joan den aspaldian!"
Bi gizon horietan, zugaitz onekoa
batek ondoan zuen, bertzeak ostoa;
gauza arrado hori ez dut gustokoa,
mendian bizi arren, dut ikustekoa
gaztainaren aldaxkez jantzirik pagoa.
Bat herria goratzen arrotz baten gisa,
arrotz nahiak berriz herriaren hitza;
gureak ja egin du, gaiten garbi mintza,
lano pean bezala galduak gabiltza,
ez daizke bi nagusi batean zerbiltza!
Elgarri direlakotz bi gizon jazarri,
gauza bat bera dute bi pusketan zarri;
gauza bat bera dute bi pusketan zarri;
erakatxi hahi dut nik puskak elgarri,
gure hizkuntza eta gure Euskal-herria.
Konparatzen baitut izaite bateri.
Anai-arrebak, entzun ene aho-otsa:
izaite bat ez daike hezur hutsez osa;
herria da gorputza, hizkuntza bihotza;
bertzetik berextean bitarik bakotxa,
izaite horrendako segurra hil hotza.
Batzu herriaz orroit, euskeraz ahantzi
bertzek euskera maite, herria gaitzetsi;
hizkuntza ta herria berex ez doatzi,
berek nahi daukute konpreniarazi
bata bertzea gabe daizkela bizi.
bi lagun ari ziren ez ta ba betean;
biak ziren euskaldun zintzoak ustean,
hala ere ezin adi elgarren artean;
entzuten egona naiz omore tristean.
Ez dut osorik hartu baten parabola,
erderaz mintza baitzen, berak jakin nola:
gure herri maiteaz zuela axola,
hau, bere gain baharra, bertzen men dagola,
"Gora euskal-herria", frantsesez ziola.
Bertzea oldartu zen euskera garbian:
"Gure hizkuntza ez da galduko agian!
Hori dugu berexik guk Euskal-herrian,
Gainerakotan gaude bertzen negurrian;
frantses eginak gira joan den aspaldian!"
Bi gizon horietan, zugaitz onekoa
batek ondoan zuen, bertzeak ostoa;
gauza arrado hori ez dut gustokoa,
mendian bizi arren, dut ikustekoa
gaztainaren aldaxkez jantzirik pagoa.
Bat herria goratzen arrotz baten gisa,
arrotz nahiak berriz herriaren hitza;
gureak ja egin du, gaiten garbi mintza,
lano pean bezala galduak gabiltza,
ez daizke bi nagusi batean zerbiltza!
Elgarri direlakotz bi gizon jazarri,
gauza bat bera dute bi pusketan zarri;
gauza bat bera dute bi pusketan zarri;
erakatxi hahi dut nik puskak elgarri,
gure hizkuntza eta gure Euskal-herria.
Konparatzen baitut izaite bateri.
Anai-arrebak, entzun ene aho-otsa:
izaite bat ez daike hezur hutsez osa;
herria da gorputza, hizkuntza bihotza;
bertzetik berextean bitarik bakotxa,
izaite horrendako segurra hil hotza.
Batzu herriaz orroit, euskeraz ahantzi
bertzek euskera maite, herria gaitzetsi;
hizkuntza ta herria berex ez doatzi,
berek nahi daukute konpreniarazi
bata bertzea gabe daizkela bizi.
NIGARRA BEGIAN (Xalbador/ Benito Lertxundi)
Sumatuz euskaldunak,
ospetsu nahian,
guretik deus ez duen
hizkuntza mihian,
sofritzen egoiten naiz
horien erdian,
gutaz ahalgetuta,
nigarrra begian.
Nehoiz etzeraukula,
nik ez dut etsiko,
gure kontzientzia
atzartzen hasiko;
egungo balentriak
ez baitu betiko
odolaren mintzoa
isilaraziko.
Oi entzule maitea,
otoi barkamendu,
ez badut bozkarioz
kantaldi hau ondu!
jostetako gogoa
dautate kendu,
aunitz maite duenak
aunitz sofritzen du.
AMA EUSKAL HERRIA ( Xalbador/ Anje Dualde)
Delikatua baitut egungo sujeta,
hasi aintzin egin dat zonbait gogoeta,
gure arteko asko ele entzun eta,
euskaldun agertzea ez baita jasteta.
Ama Euskal-Herriaz naiz naigabetua,
uzterat doalakotz betikotz mundua,
bere seme alabez abandonatua;
nork barka dezaguke gure bekatua?
Badakir askoz ere nukela hobea
nehori ez agertu ene dolarea;
odolaren mintzoa eduki gordea
nahiko nuke, bainan ezin dat ordea.
Ama Euskal-Herriaz...
Bata dela eskuina, bertzea ezkerra,
euskaldunen artean dugu herra,
ahantziz, Ama, zure maitasun ederra;
horra zure seme hok dautzugun eskerra.
Ama Euskal-Herriaz...
Baztertu dugulakotz zure maitasuna,
desegin da betiko gure batasuna;
gu baitan aditzen da gudu oihartzuna,
hau da zuri bizia hekendu dautzuna.
Ama Euskal-Herriaz...
Lehen sartu zitzauzun ezpata zorrotza
zure etxe nagusi jartzean arrotza;
halere etzitzauzun gelditu bihotza;
etxekoen eskutik duzu heriotza.
Ama Euskal-Herriaz...
Hil hobi huntan noizbat norbait badabila,
zure izaitearen herrestoen bila,
lurpetik entzunen du deiadar bipila:
hernen dago ama bat bere haurrek hila!
Ama Euskal-Herriaz...
SORTETXEARI
Oi gure etxe maitea,
oroitzapenez betea,
zorionaren atea!
Zure altzoan iragana dut
sortzetik orai artea.
Izanagatik pobrea, bertzeak baino hobea
ni sortu nintzan etxea.
dudalarik zerbait pena
zu zaitut lagun lehena,
ihes leku hoberena.
Zure alderat inguratzen naiz
ahalik eta maizena.
munduko leku maitena,
zuri zor dautzut naizena:
izena eta izana.
Ene haur onak, badakit
luzaro gabe engoitik
joanen naizela mundutik.
Arbason ganik ukan dohaina
ez utz sekula eskutik,
aldegitean hemendik
heier erraitea gatik;
Etxea han dago xutik!
Pertsu hauk bururatzean,
azken finez orroitzean,
emanen naiz otoitzean:
Etxea, noizbait utziko zaitut
aunitz pena bihotzean;
jaunak, zure babesean,
nola bainintzan sortzean,
naukala heriotzean.
ESPERANTZARIK GABEKO AMODIOA (Xalbador/ Txomin Artola)
Amodioa gauza tristea, bihotzen higatzailea,
guziz enea bezala bada esperantzarik gabea.
Gizonarentzat hau baino malur handiagorik badea ?
Ikusten eta ezin eskura maitatzen duen lorea !...
Hunela bizi baino aunitzez hobe litaike hiltzea !
O, Jainko ona, zendako bada egin nauzu hoin maluros,
begien bixtan izar eder bat ezarri dautazulakotz,
ikus orduko maite nuena nik ditutan indar oroz ?
Harek ordainez ez du enetzat ez begi eta ez bihotz...
Nehoiz ikusi izan ez banu hobeko nuen ondikotz!
guziz enea bezala bada esperantzarik gabea.
Gizonarentzat hau baino malur handiagorik badea ?
Ikusten eta ezin eskura maitatzen duen lorea !...
Hunela bizi baino aunitzez hobe litaike hiltzea !
O, Jainko ona, zendako bada egin nauzu hoin maluros,
begien bixtan izar eder bat ezarri dautazulakotz,
ikus orduko maite nuena nik ditutan indar oroz ?
Harek ordainez ez du enetzat ez begi eta ez bihotz...
Nehoiz ikusi izan ez banu hobeko nuen ondikotz!
Oi, ene maite ezin ukana, zoin zaren xarmegarria !
Maite dut zure begitartea, maite zure boz eztia,
halaber zure irri gozoa, zure izaite guzia ;
zuretzat baizik ez dut begirik, zare ene iguzkia,
gau eta egun zuri pentsatzen deramat ene bizia.
Martxoko hormak galduko duen lore pollit goiztiarra,
ta eihartzerat bortxatua den aizeak hautsi abarra :
ene bihotza ez ditaikea gauza horier konpara ?
Nehoiz enea ez da izanen maitatzen dutan izarra,
hortaz oroituz maiz etortzen zaut nigarra begietara.
Aitortzen dautzut, ene maitea, goiz aski banakiela
etzintaizkela enea izan, bertze batentzat zinela ;
bainan halere maitatu zaitut, ez bainezaken bertzela ;
ene bihotza, bizi naizeno, izanen zaizu fidela,
zuretzat bizi ez banitaike, zuretzat hil nadiela !
Maite dut zure begitartea, maite zure boz eztia,
halaber zure irri gozoa, zure izaite guzia ;
zuretzat baizik ez dut begirik, zare ene iguzkia,
gau eta egun zuri pentsatzen deramat ene bizia.
Martxoko hormak galduko duen lore pollit goiztiarra,
ta eihartzerat bortxatua den aizeak hautsi abarra :
ene bihotza ez ditaikea gauza horier konpara ?
Nehoiz enea ez da izanen maitatzen dutan izarra,
hortaz oroituz maiz etortzen zaut nigarra begietara.
Aitortzen dautzut, ene maitea, goiz aski banakiela
etzintaizkela enea izan, bertze batentzat zinela ;
bainan halere maitatu zaitut, ez bainezaken bertzela ;
ene bihotza, bizi naizeno, izanen zaizu fidela,
zuretzat bizi ez banitaike, zuretzat hil nadiela !
Apirilean goiz eder batez goizik bainintzan atzarri,
Eta ohea uzteko nagiz nindagola pentsalari,
Etxe aintzineko sagar arbolan xori bat zagon kantari:
Gau hartan zerbait gertatu zela, beha nezon kanpoari,
Negu zitalak lekua utzi ziola primaderari.
Eta ohea uzteko nagiz nindagola pentsalari,
Etxe aintzineko sagar arbolan xori bat zagon kantari:
Gau hartan zerbait gertatu zela, beha nezon kanpoari,
Negu zitalak lekua utzi ziola primaderari.
Ene barnean senditu nuen gazteko sugar piztura,
Bihotza berriz airatu zauntan kanpoko xori xixtura;
Lur gain guziak galdua zuen negu beltzeko histura,
Ni gandik ere aldaratu zen zahartzearen tristura:
Etsipena zen leku guzitan argi berri bat piztu da!
Bihotza berriz airatu zauntan kanpoko xori xixtura;
Lur gain guziak galdua zuen negu beltzeko histura,
Ni gandik ere aldaratu zen zahartzearen tristura:
Etsipena zen leku guzitan argi berri bat piztu da!
Xori pareak ikusten ziren bel’izpi bana mokoan,
Erasiaka han zabiltzala, sar ateraka, sasuan,
Jainkoak berak erakatsirik dakiten soinu gozoan,
Ohantze berri baten egiten elgarren amodioan,
Maitasun hortan sortu beharrak diren umeak gogoan.
Erasiaka han zabiltzala, sar ateraka, sasuan,
Jainkoak berak erakatsirik dakiten soinu gozoan,
Ohantze berri baten egiten elgarren amodioan,
Maitasun hortan sortu beharrak diren umeak gogoan.
Xoraturikan kanpoari so iragan ditut orenak,
Bixtan nituen bizi huntako dohainikan ederrenak,
Niolarikan: Norentzat bada, gauza eder hauek denak?
Nola ahantzi itsuak eta presondegian daudenak?
Primaderaren edertasunik ikusi ezin dutenak!
Bixtan nituen bizi huntako dohainikan ederrenak,
Niolarikan: Norentzat bada, gauza eder hauek denak?
Nola ahantzi itsuak eta presondegian daudenak?
Primaderaren edertasunik ikusi ezin dutenak!
Primaderaren iduria da gizonen gaztetasuna,
Apirilean entzuten diren xori kanten oihartzuna;
Indar guzia berekin dauka, gainerat edertasuna;
Gazte maitea, estima zazu zutan duzun ontasuna,
Zoin ederra den ikasi orduko iragan behar zaizuna!
Apirilean entzuten diren xori kanten oihartzuna;
Indar guzia berekin dauka, gainerat edertasuna;
Gazte maitea, estima zazu zutan duzun ontasuna,
Zoin ederra den ikasi orduko iragan behar zaizuna!
KUKUA ETA PRIMADERA (Xalbador/ Imanol eta Pako Ibañez)
Jainkoak emaiten du
hainbeste aholku
urtearen barruan
asko heldu zauku
batzu alaiak eta
beste batzu mutu.
Kukuak primaderan
egiten du kuku
biziaren esperantza
erakartzen dauku.
Esaera zahar bat
berritzera nua
kukua berrikitan
baita ixildua.
Ezpada akabatzen
guretzat mundua
gu harekilan bainan
denbora badua
berriz ere entzunen da
kukuen oihua.
Askotan ikusi dut
arbola batean
lagunak etzituen
nahi bakean.
Uda hor zen gainean
hura joaitean,
entzunen al dut berriz
heldu den urtean
ez dut gozorik berriz
hura entzun artean.
XALBADORREN HERIOTZEAN (Xabier Lete/ Xabier Lete)
Adiskide bat bazen
orotan bihotz-bera,
poesiaren hegoek
sentimentuzko bertsoek
antzaldatzen zutena.
Plazetako kantari
bakardadez josia,
hiltzen lihoa iruten
Bere barnean irauten
oinazez ikasia...
ikasia.
Nun hago, zer larretan
Urepeleko artzaina,
Mendi hegaletan gora
oroitzapen den gerora
ihesetan joan hintzana.
Hesia urraturik
libratu huen kanta,
lotura guztietatik
gorputzaren mugetatik
aske senditu nahirik.
Azken hatsa huela
bertsorik sakonena,
inoiz esan ezin diren
estalitako egien
oihurik bortitzena...
bortitzena.
Nun hago, zer larretan
Urepeleko artzaina,
Mendi hegaletan gora
oroitzapen den gerora
ihesetan joan hintzan
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina